ဆရာမကြီး ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်နှင့် ‘သတင်းစာလောက’ (၂-၁-၂၁ ရက်နေ့ထုတ်ကြေးမုံသတင်းစာမှ ကူးယူပါသည်။)

“ကျွန်ုပ်တို့ နံနက်တိုင်းဖတ်ရသည့် နေ့စဉ်သတင်းစာသည် အဘယ်ပုံစတင် ဖြစ်ပေါ်လာပါသနည်း။   နံနက်စောစော  စားနေကျအစားအစာနှင့်ဖက်၍ ကျွန်ုပ်တို့ ယခုမြီးနေကျ သတင်းစာအစား ကမ္ဘာဦးသူတို့သည် ရှေးပဝေဏီက အဘယ်အရာကို မြီးကြပါသနည်း။ ဤသို့ ကရွတ်ကင်းလျှောက်တွေးကြည့် လိုက်ပါလျှင် သတင်းစာ၏ ဇာတိပဝတ္တိတို့ကို သိရှိရပေမည်။ စင်စစ် သတင်းစာ စတင်ဖြစ်ထွန်းခဲ့ပုံမှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းလှသည်။”

အထက်ပါကဲ့သို့ သတင်းစာ၏  ကနဦး   နိဒါန်းအစနှင့်ပတ်သက်၍   အစချီထားသော ‘စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်’ ခေါင်းစဉ်တပ်ကာ အခန်း(၁) အဖြစ် ဖော်ပြထားသောစာအုပ်မှာ ‘သတင်းစာလောက’ အမည်ရှိစာအုပ် ဖြစ်ပါ၏။

ဆရာမကြီး ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်   ရေးသားပြုစုခဲ့သော   ယင်းစာအုပ်၏ သက်တမ်းမှာ နှစ်ပေါင်း ၆၈ နှစ်မျှကြာမြင့်ခဲ့ပေပြီ။ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လက ပထမအကြိမ်အဖြစ် အုပ်ရေ ၂၅၀၀၀ မျှ ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်ဖြစ်၍ ဝါကြန့်ကြန့် ဖြစ်နေရုံသာမက အညိုရောင်ပင် သန်းလုနေခဲ့ပါ၏။

မြန်မာနိုင်ငံ ဘာသာပြန်စာပေအသင်း(Burma Translation Society) ရန်ကုန်မြို့မှ ထုတ်ဝေခဲ့သော ယင်း ‘သတင်းစာလောက (Newspaper World)’  အမည်ရှိစာအုပ်မှာ ထိုစဉ်ကာလက မြန်မာနိုင်ငံ၏ သတင်းစာလောက အခြေအနေ၊ အခင်းအကျင်း ကိုသာမက ကမ္ဘာ့သတင်းစာများ၏ ဖြစ်စဉ်၊ ဖြစ်ရပ်များ ကိုပါ မီးမောင်းထိုး ပြသထားနိုင်ခဲ့ပေသည်။

(မှတ်ချက်။    ။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဆိုရန်တိုဗီလာ စီမံကိန်းရေးဆွဲရေးအစည်း အဝေးတစ်ရပ်ကို မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိရန်နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ဒဏ်မှ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ယင်းအစည်းအဝေး၌ တိုင်းသူပြည်သားများအတွက် အသုံးဝင်မည့် ပြည်ပနိုင်ငံထုတ်စာအုပ်များကို ဘာသာပြန်ဆိုရန်နှင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေနိုင်ရန်အတွက် ဘာသာပြန်စာပေဌာနကြီး တစ်ခုထူထောင်ရန် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက မှာကြားခဲ့သည်။

သို့ဖြစ်၍ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဘာသာပြန် စာပေအသင်း စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး  ယင်းအသင်းကြီးကို ၁၉၄၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးရပြီးချိန်၌ ‘စာပေဗိမာန်’ဟု ခေါ်တွင်စေခဲ့ပါသည်။ ယင်းစာပေ ဗိမာန်အဖွဲ့သည် ကနဦးက ရန်ကုန်မြို့ ပြည်လမ်း ဟံသာဝတီအဝိုင်းအနီးရှိ ဆိုရန်တိုဗီလာ အဆောက်အအုံ၌တည်ရှိခဲ့ပြီး   ၁၉၅၅ ခုနှစ် မေလမှသာ ရန်ကုန်မြို့ ကုန်သည်လမ်း လက်ရှိအဆောက်အုံနေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။)

ထိုစဉ်က ‘အမှောင်ခွင်း၍ အလင်းဆောင်အံ့’   ဟူသော   ဆောင်ပုဒ် ကြွေးကြော်သံဖြင့် ထွက်ရှိခဲ့သော ယင်းစာအုပ်သည်  မြန်မာနှင့် ကမ္ဘာ၏ ပုံနှိပ်မီဒီယာအခြေအနေကို ပြဆိုသော စာအုပ်တစ်အုပ်လည်း ဖြစ်ခဲ့ပါ၏။

မျက်မှောက်ကာလကဲ့သို့ ပုံနှိပ်မီဒီယာ အထူးသဖြင့် နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာသာမက ပုဂ္ဂလိကသတင်းစာများထွက်ရှိနိုင်သော အနေအထား၌ စတုတ္ထ မဏ္ဍိုင်ခေါ် မီဒီယာများ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ယခုစာအုပ်က ကနဦး သုံးသပ်ဝေဖန် ထောက်ပြနိုင်သော အကြောင်းအရာ  အချက်အလက်များကို   ဖော်ညွှန်း ထောက်ကူနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

ဆရာမကြီး ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်ပြုစုသော ဤစာအုပ်မှာ ဆရာ ဦးကျော်လင်း က ပြင်ဆင်၍ ဆရာဦးဒိုးက တည်းဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါ၏။ “သတင်းစာ၏ တန်ခိုး” ဟူ၍ ခေါင်းစဉ်တပ်ကာ ၁၈၇၅ ခုနှစ်  မတ်လ ၂၀ ရက် (စနေနေ့)က စတင်ထုတ်ဝေခဲ့သော ‘ရတနာပုံ နေပြည်တော် သတင်းစာ (The Mandalay Gazette)’ သတင်းစာကို မင်းတုန်းမင်းတရားကြီး၏    အမိန့်တော်ဖြစ်သော-  ‘ ငါမကောင်းလျှင် ငါ့ကိုရေး။ ငါ့မိဖုရား မကောင်းလျှင် မိဖုရားကိုရေး။ ငါ့သား သမီးမကောင်းလျှင် သားသမီးကိုရေး။  လွှတ်တရားသူကြီးမကောင်းလျှင် တရားသူကြီးကိုရေး။ မြို့ဝန်မကောင်းလျှင် မြို့ဝန်ကိုရေး။ မင်းတို့သတင်းစာ၌ အပြစ်မရှိစေရ။ နန်းတော်တွင်းသို့ သတင်းစာတိုက်က မည်သူမဆို အဆီး အတားမရှိ  ဝင်ထွက်စေ’။ စာစုဖြင့် နိဒါန်းဖွင့်ထားပါသည်။

ထိုစာအုပ်တွင် အခန်း ၁၂ ခန်းဖြင့် စုစည်းဖော်ပြထားပေရာ “စတုတ္ထ မဏ္ဍိုင်၊ သတင်းစာလွတ်လပ်မှု၊ သတင်းစာနှင့် လူထု’’ ကစ “ခေါင်းကြီးပိုင်း၊ သတင်းနှင့်သတင်းယူနည်း၊ သတင်းစာဆောင်းပါးနှင့် ဝေဖန်စာဆောင်းပါး” အလယ်  “ဗမာပြည် သတင်းစာလောက’’ အဆုံး ခြုံငုံသုံးသပ်ရေးသားထားပါ၏။

(ယခင်အသုံးအနှုန်းအတိုင်း)

“ဆရာမကြီးက ‘စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်’ ခေါင်းစဉ်အောက်၌ပင် ‘လူ့လောကတွင် သတင်းများကို ကြားနာလိုသည့်စိတ်သည် အမှတ်မထင် သောကာလများကပင် တည်ရှိလာခဲ့သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ စာပေကျမ်းဂန်များတွင် ပေါ်လိမ့်မည်ဟူ၍ ၎င်း၊ မြတ်စွာဘုရားပွင့်လိမ့်မည်ဟူ၍ ၎င်း၊ မောနေယျ ကျင့်သုံးသူပေါ်လိမ့် မည်ဟူ၍၎င်း နှစ်ပေါင်းများစွာကပင် တင်ကြို၍ ကောလဟဠ ဖြစ်ပွားခဲ့ဘူး သည်။

လူတို့တွင်      သတင်းအထူးအဆန်းများကို     တယောက်စကား တယောက်နား    ပြောကြားနားထောင်ခြင်း၊     အုတ်အုတ် ကျက်ကျက် ကောလဟဠ ဖြစ်ခြင်းတို့မှာ  သတင်းစာမပေါ်မီအချိန်ကပင်  ပေါ်ခဲ့သည်။ တနေရာနှင့်တနေရာ ကုန်သွယ်ကြသော လှေကုန်သည်၊ လှည်းကုန်သည်တို့ သည် ရပ်ဝေးသတင်းစကားများကို ဖြန့်ချီကြသည်လည်းရှိခဲ့သည်” ဟူ၍ ရေး သားထားပါ၏။ (မူရင်းစာအုပ်သတ်ပုံစာအတိုင်း ဖော်ပြထားပါသည်။)

ဆက်လက်၍ “သိချင်မြင်ချင်ကြားချင်သော လူ့စိတ်ကိုစေ့ဆော်ပေးခြင်းဖြင့်  ပုဂ္ဂိုလ်တဦး  သို့မဟုတ်   ပုဂ္ဂိုလ်တစုတို့သည်   တပါးသူတို့အား မိမိ လိုရာကို ဆွဲငင်သိမ်းသွင်းနိုင်သည်။ ထိုသို့ မိမိတို့လိုရာသို့ ဆွဲငင်သိမ်းသွင်းသည်ကို ခေတ်အခေါ်အားဖြင့် ဝါဒဖြန့်သည်ဟု ခေါ်သည်။ ဝါဒဖြန့်ခြင်းကို ယခုခေတ်အခါ၌သာ ပြုလုပ်ကြသည်မဟုတ်။ ရှေးပဝေဏီကလည်း ဝါဒဖြန့်မှုများ ရှိခဲ့ကြပေသည်။” (မူရင်းစာအုပ်ပါသတ်ပုံ)

စာရေးသူက ‘သတင်းစာနှင့်ဒီမိုကရေစီ’ ခေါင်းစဉ်ငယ်အောက်၌ “ယခု ခေတ်၌  ပြည်သူ့ဟစ်တိုင်၏ သဘောဟု   သတင်းစာ၌  တွေ့ရပြန်သည်။ သတင်းစာသည်    ဒီမိုကရေစီစနစ်၏   အချက်အခြာပြဿနာဖြစ်သည်။ ဒီမိုကရေစီဆိုသည်ကား နိုင်ငံရေး လွတ်လပ်မှု ပင်ဖြစ်၍ လွတ်လပ်မှုများထဲတွင် သိနိုင်ခွင့်၊ ပြောနိုင်ခွင့်၊ ဝေဖန်နိုင်ခွင့်တို့သည် အဓိကဖြစ်သည်။” (မူရင်းသတ်ပုံ)

ဆက်လက်၍ ဖော်ပြရာတွင် “သတင်းစာသည်ယခုအခါ နိုင်ငံရေး၊ ကမ္ဘာ့ အရေး၏ အခြေခံကဏ္ဍတွင်  တခုအပါအဝင် ဖြစ်လာခဲ့သောကြောင့် အနောက် နိုင်ငံများ၌ သတင်းစာကို   စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်ဟုပင်   ခေါ်ဝေါ်ကြရလေသည်။”

(မူရင်းသတ်ပုံ)

“သတင်းစာလွတ်လပ်မှု၏ရန်သူ”အဖြစ် ဆရာမကြီးဒေါ်ခင်မျိုးချစ်က ပြဆိုရေးသားခဲ့ရာတွင် “သတင်းစာလွတ်လပ်မှု၏ အန္တရာယ်မှာ အာဏာပိုင် အုပ်ချုပ်သူတို့၏  မတရားချုတ်ချယ်မှု  တခုတည်းသာမဟုတ်။   လူတဦး တယောက်သို့မဟုတ်တဖွဲ့၏ ကိုယ်ကျိုးအတွက်သော် ၎င်း၊ နိုင်ငံရေးအာဏာရမှု အတွက်သော် ၎င်း၊ လက်ကိုင်တုတ်ပြုခြင်းသည်လည်း အန္တရာယ်တပါးပင် ဖြစ်သည်။” ဟူ၍ ညွှန်းပြုရေးသားထားပါ၏။ (မူရင်းသတ်ပုံ)

“သတင်းစာလုပ်ငန်း” နှင့် ပတ်သက်၍လည်း “သတင်းစာအလုပ်သည် ပင်ပန်းသော အလုပ်တခုဖြစ်သည်။   အလုပ်၌   လိမ်မာကျွမ်းကျင်သော သတင်းစာဆရာသည် စက်ကဲ့သို့ အလုပ်လုပ်နိုင်ရမည်။ စက်အပေလည်း ခံနိုင်ရမည်။ သတင်းထောက်လှမ်းရာ၌လည်း ဖျပ်လတ်ရသဖြင့်မြေအောက် ဓားပြများနှင့်လည်း လိုက်တမ်းပြေးတမ်းကစားရန် အချိန်မရပေ။ တခါတရံ စိတ်ဝင်စားစရာ၊ အသည်းထိတ်စရာများ တွေ့ရသလောက် စွန့်စားရသော အခါလည်းရှိသေးသည်။     အမှန်အားဖြင့်ဆိုသော်    အလုပ်ကိုကျေပြွန်စွာ ပြီးအောင်လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်းသာလျှင် စိတ်ကျေနပ်မှုအစစ် ဖြစ်တော့သည်။” စသည်ဖြင့် မှတ်ချက်ပြုထားပါ၏။ (မူရင်းသတ်ပုံ)

ဆရာမကြီးဒေါ်ခင်မျိုးချစ်သည် ဆရာကြီးဦးခင်မောင်လတ်၏ဇနီးဖြစ်၍ သတင်းစာ ဇနီးမောင်နှံအဖြစ် အင်္ဂလိပ်စာဘာသာရပ်၌ နှစ်ဦးစလုံး ကျွမ်းကျင် နှံ့စပ်သူများ ဖြစ်ကြပါသည်။

စစ်ကိုင်းမြို့ဇာတိဖြစ်သော  ဆရာမကြီးဖြစ်သူ  ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်သည် ၁၉၁၅ ခုနှစ်၊   မေ ၁ ရက်က   အဖ ရာဇဝတ် ဝန်ထောက်  ဦးတော်၊  အမိ ဒေါ်သန်းတင်တို့က မွေးဖွားခဲ့ရာ   မွေးချင်းငါးဦးအနက်  အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး အမည်ရင်းမှာ ဒေါ်ခင်မြ ဖြစ်ပါ၏။

ဆရာကြီး ဦးခင်မောင်လတ်နှင့် ၁၉၃၉ ခုနှစ်က အကြောင်းပါခဲ့သော ဆရာမကြီးသည် ၁၉၅၂ ခုနှစ်၌ အင်္ဂလိပ်စာ အဓိကဖြင့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။   ထိုစဉ်က    တိုးတက်ရေးနှင့် ဘားမားဂျာနယ်တို့၌ အယ်ဒီတာ၊ ပင်တိုင်ဆောင်းပါးရှင် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၉၃၈ ခုနှစ် ကျောင်းသားသပိတ်၌ တက်ကြွစွာ ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သူတစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့ပါ၏။

ထို့နောက် စာပေဗိမာန်၌   စာပြု(၁၉၄၉-၅၂)၊   ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ်စာဌာန နည်းပြ (၁၉၅၂-၅၃)အဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး သတင်းစာလောက၌ လုပ်သားပြည်သူ့ နေ့စဉ် (အင်္ဂလိပ်) သတင်းစာအယ်ဒီတာအဖြစ် ဆောင်ရွက် ခဲ့သူဖြစ်ပါသည်။ ယင်းမတိုင်မီက ဒဂုန်မဂ္ဂဇင်း၊ သူရိယသတင်းစာ၊ ဘားမားဂျာနယ်များ၌ ဆောင်းပါးအများအပြား ရေးသားခဲ့ရာ “သူရိယ သတင်းစာ”၌ “ကောလိပ်ကျောင်းသူ” အခန်းဆက်ဝတ္ထုရှည်ကို ရေးသားခဲ့ပေသည်။

ဆရာမကြီး၏ ထင်ရှားပြီးလူသိများခဲ့သော စာအုပ်အချို့မှာ “စစ်သူလျှို (၁၉၃၉)၊ စစ်နှောင်ကြိုး (၁၉၄၀)၊ ဘုန်းမယ့်သခင် (၁၉၄၀)၊ လူ့မုန်တိုင်း (၁၉၄၁)၊ ဥရောပစာပေနိဒါန်း (၁၉၇၀)၊ မိုင်ကယ်အိန်ဂျလို(၁၉၇၄)၊ စွန့်ခဲ့ရ ကျွန်မဘဝပါရှင် (၁၉၇၆) နှင့်  ကိုင်း …….. ပြောလိုက်မယ်  သောင်းပြောင်း ထွေလာ (၁၉၉၉)” တို့ဖြစ်ကြပါသည်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များအနေဖြင့် Three Years Under the Japan (1945)၊ Anawrahta of Burma ၊ A Wonderland of Pagoda (1981) စသည့် စာအုပ်များမှာ ကမ္ဘာသို့တိုင် ခြေဆန့်နိုင်ခဲ့ပေသည်။

၁၉၅၀ ပြည့်လွန်၊ “ဗမာပြည်သတင်းစာလောက” ခေါင်းစဉ်အောက်၌ ယင်းစာအုပ်နိဂုံးသတ်အဖြစ် ရေးသားဖော်ပြထားရာ “မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းစာများသည်    အများအားဖြင့် ပါတီသံယောဇဉ်ကင်းကြသည်သာများသည်။ ပါတီသတင်းစာ အဖြစ်နှင့် ဆိုလျှင် လူထုက ကြာရှည်လက်မခံသည်ကို တွေ့ရသည်။ xxx သတင်းစာလုပ်ငန်းကို ပညာတတ်လူငယ်များ စိတ်ဝင်စားလာကြ သည်ကို တွေ့ရသည်။”စသည်ဖြင့် သုံးသပ်ရေးသားထားပါ၏။

စာရေးသူဆရာမကြီးက ၁၃၀၁ ခုနှစ် ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၇ ရက်နေ့ ထုတ် ဟံသာဝတီသတင်းစာပါ သတင်းစာဆရာကြီး နှစ်ဖက်ချွန်ဦးစိန်၏ ‘သတင်းစာလောကကြီး သန့်ရှင်းပေတော့မည်’ ခေါင်းစဉ်ပါ ဆောင်းပါးမှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားရာ၌-

“လွတ်လပ်သောတိုင်းပြည်တွင် သတင်းစာသည် အရေးအကြီးဆုံးပင် ဖြစ်ချေသည်။ ယဉ်ကျေးသည့် နိုင်ငံများက သတင်းစာကို စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်ဟု မှတ်ယူကြပေသည်။  xxx ယင်းသို့ တိုင်းပြည်တွင် အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် သတင်းစာသည် ဆင်ခြင်တုံတရားလည်း ကင်းမဲ့သောသူများနှင့် လားလားမျှ မထိုက်တန်ချေ။ အကယ်၍ အကျင့်စာရိတ္တလည်း ပျက်ပြား စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ လည်းဖြစ် ဆင်ခြင်တုံတရားလည်း မရှိသောသူများကသာ သတင်းစာကို အုပ်စီးနေပါမူ ထိုတိုင်းပြည်သည် လူစဉ်မီသော တိုင်းပြည်အဖြစ်သို့ မရောက် နိုင်တော့ပေ”

"သတင်းစာလောက" အမည်ရှိ စာအုပ်ထုတ်ဝေဖြန့်ချိခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ် ခြောက်စုကျော်   လွတ်လပ်ရေးရပြီးစ    သုံးနှစ်ခန့်မျှ   ကာလကဖြစ်ပါ၏။ ဆရာမကြီး ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်သည် သတင်းသမားစိတ်ဓာတ်ဖြင့် ယင်းခေတ် ကာလကို   သုံးသပ်ရှုမြင်ဖော်ပြထားသော်လည်း   မျက်မှောက်ကာလတိုင် သတင်းစာလောကအတွက် အတုယူ၊ ဆင်ခြင်ကြရမည့်  ကျင့်ဝတ်နှင့် သတင်း မီဒီယာ၏ အရေးပါပုံကို ရှေးရှုမျှော်တွေးဆ၍ သုံးသပ်ရေးသားထားခဲ့သည်ကို သတိပြုစရာ ဖြစ်ရပါ၏။

ဆရာမကြီး ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်သည် မြန်မာစာပေလောကနှင့် သတင်းစာ နယ်ပယ်၌ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ နှစ်ဘာသာစလုံး၌  နှံ့စပ်သူဖြစ်၍ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်က ကျင်းပခဲ့သော  အရှေ့တောင်အာရှ   စာရေးဆရာများအတွက် အင်္ဂလိပ်ဝတ္ထုတိုပြိုင်ပွဲ၌ "Her Infinite Variety” ဝတ္ထုခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပထမဆု ဆွတ်ခူးခဲ့သူ စာရေးဆရာမတစ်ဦးလည်း ဖြစ်ပါသည်။

လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်းဝင် တတိယဆင့်ကို  နိုင်ငံတော်မှ ချီးမြှင့်ခံရသူ  ပုဂ္ဂိုလ်လည်းဖြစ်၍  ရန်ကုန်မြို့တွင် ၁၉၉၉ ခုနှစ်  ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်၌ ကွယ်လွန်ခဲ့ရာ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ (၂)ရက်နေ့သည် ဆရာမကြီး ကွယ်လွန်ခဲ့သော ၂၂ နှစ်မြောက်နေ့အဖြစ် ဂုဏ်ပြုရေးသားလိုက်ရပါကြောင်း။

စာကိုး။ - ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်၏ "သတင်းစာလောက" (၁၉၅၂၊  ဩဂုတ်လ)

 - မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်းနှစ်ချုပ် (၁၉၉၇)

 - တက္ကသိုလ်ထင်ကြီး၏ မြန်မာနိုင်ငံသတင်းစာများအညွှန်း (ပထမတွဲ)

  (၁၉၉၂)

 -  ရာပြည့် ဦးစိုးညွန့် ရေးသားပြုစုသော  "နှစ်ဆယ်ရာစု မြန်မာစာရေးဆရာ  ၅၀၀ (အတ္ထုပ္ပတ္တိအကျဉ်း) (၂၀၂၀)

(မှတ်ချက်။ ။ မူလစာအုပ်ပါ   စာစုကောက်နုတ်ချက်များကို ယင်းခေတ်၏ သတ်ပုံအတိုင်းသာ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။

စာရေးသူ)

မောင်ဖေလှိုင်

သတင်းစာလောက